فسخ قرارداد به دلیل عیب کشف شده در خودرو

_{^{پاسخ – آیا امکان فسخ قرارداد خودرو پس از کشف عیب وجود دارد ؟}}

در عقود لازم پس از انعقاد عقد طرفین نمی توانند قرارداد را فسخ نمایند و ملزم به تبعیت از آن هستند مگر در مواردی که قانون این اجازه را به آن ها داده باشد.

خیار یا همان اختیار فسخ معامله حقی است که به موجب قانون برای اشخاص در نظر گرفته شده تا در صورت تحقق شرایطی آن را اعمال و قرارداد منعقده را فسخ نمایند.
خیارات مطابق قانون مدنی به 12 نوع تقسیم می گردند که عبارتند از: خیار مجلس، خیار حیوان، خیار شرط، خیار تأخیر ثمن، خیار رویت و تخلف وصف، خیار غبن، خیار عیب، خیار تدلیس، خیار تبعض صفقه، خیار تخلف شرط، خیار تفلیس و خیار تعذر تسلیم.
اگرچه هرکدام از خیارات قانونی مذکور دارای  احکام و قواعد مخصوص  به خود می باشند، همه ی آنها حق بوده و مانند هر حق دیگری قابل اسقاط، انتقال و صلح هستند. در صورت اعمال هرکدام از آن ها عقد منحل می گردد.همانگونه که بیان گردید، یکی از خیارات مذکور در قانون خیار عیب می باشد. مطابق با ماده 422 قانون مدنی گر بعد از معامله ظاهر شود که مبیع معیوب بوده ، مشتری مختار است در قبول مبیع با اخذ ارش یا فسخ معامله.

بنابراین در صورتی که خریدار کالایی را از فروشنده بخرد و بعد از عقد متوجه وجود عیب و نقصی در کالا شود که در هنگام عقد وجود داشته است، دو راه حل یعنی فسخ معامله یا دریافت ارش یعنی مابه التفاوت مال سالم و ناقص را دارد. 
نحوه تعیین ارش مطابق ماده 427 قانون مدنی بدین صورت است: ‌قیمت حقیقی مبیع در حال بی عیبی و قیمت حقیقی آن در حال معیوبی به توسط اهل خبره معین شود.اگر قیمت آن در حال بی عیبی مساوی با قیمتی باشد که در زمان بیع بین طرفین مقرر شده است تفاوت بین این قیمت و قیمت مبیع در حال معیوبی ‌مقدار ارش خواهد بود و اگر قیمت مبیع در حال بی عیبی کمتر یا زیادتر از ثمن معامله باشد نسبت بین قیمت مبیع در حال معیوبی و قیمت آن در حال بی عیبی معین شده و‌بایع باید از ثمن مقرر به همان نسبت نگاه داشته و بقیه را به عنوان ارش به مشتری رد کند. 
بنابراین کشف عیب در مبیع به خریدار اختیار فسخ معامله یا دریافت ارش را می دهد. نکته حائز اهمیت در خیار عیب این است که مطابق ماده 423 قانون مدنی عیب کالا باید مخفی بوده و در هنگام عقد موجد باشد. 
 لازم به ذکر است که در مواردی تنها می توان ارش دریافت نمود و مشتری نمی تواند معامله را فسخ کند. این شرایط عبارت اند از:
1- در صورتی تلف شدن مبیع نزد مشتری یا منتقل کردن آن به غیر
2- در صورتی که تغییری در مبیع پیدا شود اعم از اینکه تغییر به فعل مشتری باشد یا نه.
3- در صورتی که بعد از قبض مبیع عیب دیگری در آن حادث شود مگر اینکه در زمان خیار مختص به مشتری حادث شده باشد که در این صورت مانع از فسخ و رد نیست.
به موجب ماده 435 قانون مدنی خیار عیب پس از علم به آن فوری است. فوریت خیار عیب و مطالبه ارش عرفی است؛ بدین معنا که شخص می باید به محض اطلاع از عیب در مبیع در اولین فرصت ممکن که انسان عرفا در آن شرایط کاری را فوری انجام می دهد از حق خود استفاده نموده و قرارداد را فسخ نموده یا درخواست ارش نماید.  

پاسخ به پرسش مطرح شده

در پاسخ به پرسشی که طرح فرمودید و در خصوص فسخ قرارداد به دلیل عیب کشف شده در خودرو باید گفت به موجب قانون خریدار با استناد به خیار عیب حق فسخ معامله را دارد.

مخفی بودن عیب نیز در ماده 424 قانون مدنی این چنین تبیین گردیده است که عیب وقتی مخفی محسوب است که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است اعم از اینکه این عدم علم ناشی از آن باشد که عیب ‌واقعاً مستور بوده است یا اینکه ظاهر بوده ولی مشتری ملتفت آن نشده است.

با این وجود از آنجایی که عیب باید در هنگام عقد یا قبل از قبض باشد، و شما در خصوص عیب مبیع در هنگام عقد اطمینان ندارید می توانید با اثبات سالم بودن خودرو از این نظر و حدوث عیب پس از عقد و قبض، از فسخ معامله جلوگیری نمایید. 

^{_{مواد قانونی قابل استناد - فسخ قرارداد به دلیل کشف عیب}}

ماده ۳۹۶ قانون مدنی
خیارات از قرار ذیل‌اند:
۱) خیار مجلس
۲) خیار حیوان
۳) خیار شرط
۴) خیار تاخیر ثمن
۵) خیار رویت و تخلف وصف
۶) خیار غبن
۷) خیار عیب
۸) خیار تدلیس
۹) خیار تبعض صفقه
۱۰) خیار تخلف شرط

ماده ۴۲۲ قانون مدنی
اگر بعد از معامله ظاهر شود که مبیع معیوب بوده مشتری مختار است در قبول مبیع معیوب یا اخذ ارش یا فسخ معامله.

ماده ۴۲۳ قانون مدنی
خیار عیب وقتی برای مشتری ثابت میشود که عیب مخفی و موجود در حین عقد باشد.

ماده ۴۲۴ قانون مدنی
عیب وقتی مخفی محسوب است که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است اعم از اینکه این عدم علم ناشی از آن باشد که عیب ‌واقعاً مستور بوده است یا اینکه ظاهر بوده ولی مشتری ملتفت آن نشده است.

ماده ۴۲۵ قانون مدنی
عیبی که بعد از بیع و قبل از قبض در مبیع حادث شود در حکم عیب سابق است.

ماده ۴۲۶ قانون مدنی
تشخیص عیب بر حسب عرف و عادت میشود و بنابر این ممکن است بر حسب ازمنه و امکنه مختلف شود.

ماده ۴۲۷ قانون مدنی
اگر در مورد ظهور عیب مشتری اختیار ارش کند تفاوتی که باید به او داده شود به طریق ذیل معین میگردد:
‌قیمت حقیقی مبیع در حال بی عیبی و قیمت حقیقی آن در حال معیوبی به توسط اهل خبره معین شود.
‌اگر قیمت آن در حال بی عیبی مساوی با قیمتی باشد که در زمان بیع بین طرفین مقرر شده است تفاوت بین این قیمت و قیمت مبیع در حال معیوبی ‌مقدار ارش خواهد بود.
‌و اگر قیمت مبیع در حال بی عیبی کمتر یا زیادتر از ثمن معامله باشد نسبت بین قیمت مبیع در حال معیوبی و قیمت آن در حال بی عیبی معین شده و‌بایع باید از ثمن مقرر به همان نسبت نگاه داشته و بقیه را به عنوان ارش به مشتری رد کند.

ماده ۴۲۸ قانون مدنی
در صورت اختلاف بین اهل خبره حد وسط قیمتها معتبر است.

ماده ۴۲۹ قانون مدنی
در موارد ذیل مشتری نمیتواند بیع را فسخ کند و فقط میتواند ارش بگیرد:
۱- در صورت تلف شدن مبیع نزد مشتری یا منتقل کردن آن به غیر.
۲- در صورتی که تغییری در مبیع پیدا شود اعم از اینکه تغییر به فعل مشتری باشد یا نه.
۳ -در صورتیکه بعد از قبض مبیع عیب دیگری در آن حادث شود مگر اینکه در زمان خیار مختص به مشتری حادث شده باشد که در اینصورت ‌مانع از فسخ و رد نیست.

ماده ۴۳۰ قانون مدنی
اگر عیب حادث بعد از قبض در نتیجه عیب قدیم باشد مشتری حق رد را نیز خواهد داشت.

ماده ۴۳۱ قانون مدنی
در صورتی که دریک عقد چند چیز فروخته شود بدون اینکه قیمت هر یک علیحده معین شده باشد و بعضی از آنها معیوب درآید‌ مشتری باید تمام آن را رد کند و ثمن را مسترد دارد یا تمام را نگه دارد و ارش بگیرد و تبعیض نمیتواند بکند مگر به رضای بایع.

ماده ۴۳۲ قانون مدنی
در صورتیکه در یک عقد بایع یک نفر و مشتری متعدد باشد و در مبیع عیبی ظاهر شود یکی از مشتریها نمیتواند سهم خود را به تنهایی رد کند و دیگری سهم خود را نگاه دارد مگر با رضای بایع و بنا بر این اگر در رد مبیع اتفاق نکردند فقط هر یک از آنها حق ارش خواهد داشت.

ماده ۴۳۳ قانون مدنی
اگر در یک عقد بایع متعدد باشد مشتری میتواند سهم یکی را رد و دیگری را با اخذ ارش قبول کند.

ماده ۴۳۴ قانون مدنی
اگر ظاهر شود که مبیع معیوب اصلاً مالیت و قیمت نداشته بیع باطل است و اگر بعض مبیع قیمت نداشته باشد بیع نسبت به آن بعض ‌باطل است و مشتری نسبت به باقی از جهت تبعض صفقه اختیار فسخ دارد.

ماده ۴۳۵ قانون مدنی
خیار عیب بعد از علم به آن فوری است.

ماده ۴۳۶ قانون مدنی
اگر بایع از عیوب مبیع تبری کرده باشد به اینکه عهده عیوب را از خود سلب کرده یا با تمام عیوب بفروشد مشتری در صورت ظهور‌عیب حق رجوع به بایع نخواهد داشت و اگر بایع از عیب خاصی تبری کرده باشد فقط نسبت به همان عیب حق مراجعه ندارد.

ماده ۴۳۷ قانون مدنی
از حیث احکام عیب ثمن شخصی مثل مبیع شخصی است.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما : سرکار خانم داوودی