برگرداندن زن به خانه شوهر - اجبار بازگشت زوجه

_{^{پاسخ – همسرم خانه را ترک کرده، چگونه او را به منزلم باز گردانم ؟}}

به موجب ماده 1102 قانون مدنی همین که نکاح به طور صحت واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار میشود. تمکین یکی از تکالیفی است که مطابق قانون برای زوجه در نظر گرفته شده است.

تمکین دو معنای عام و خاص دارد. تمکین خاص عبارت است از اینکه زن نزدیکی با شوهر را پذیرفته و جز در مواردي که مانع موجهی داشته باشد از برقراري رابطه جنسی با او سرباز نزند.

البته لازم به ذکر است که این وظیفه منحصر به زوجه نبوده و شوهر نیز باید در حد متعارف با زن رابطه ی جنسی داشته باشد. تمکین عام به معنی آن است که زن وظایف خود را نسبت به شوهر انجام دهد و از او در حدود قانون و عرف اطاعت نماید.
نشوز در مقابل تمیکن قرار دارد و به زنی که از شوهر خود تمکین نمی کند ناشزه گفته می شود که از جمله آثار مترتب بر آن سقوط حق نفقه می باشد. البته در زمانی که اطاعت از شوهر شرعاً و قانونا مجاز نیست امتناع از همسر مسقط حق نفقه ی زوجه نخواهد بود.
در رابطه با برگرداندن زن به خانه ی شوهر باید گفت یکی از مصادیق مخالفت با تمیکن عام خروج زن از منزل بدون رضایت شوهر است. به موجب ماده 1114 قانون مدنی زن باید در منزلی که شوهر تعیین میکند سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.

بنابراین ترک کردن منزل بدون داشتن عذر موجه موجب می گردد تا زوجه ناشزه محسوب گردد. ضمانت اجرای نشوز زن نیز سقوط حق نفقته خواهد بود. البته لازم به ذکر است که زن ناشزه می تواند مهریه دریافت کند و نشوز او منافاتی با حق دریافت مهریه ندارد. 
با این وجود مواردی وجود دارد که زن می تواند از شوهر خود تمکین ننماید و این عدم تمکین مسقط حق نفقه او نخواهد بود.

_{^{موارد قانونی اجازه خروج زن از منزل شوهر}}

1- به موجب ماده 1115 قانون مدنی اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی و یا مالی یا شرافتی برای زن باشد زن میتواند مسکن علیحده اختیار کند‌ و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر‌عهده شوهر خواهد بود.
2- در صورتی که حق سکونت به زن داده شده باشد زن می تواند از حضور در منزل شوهر خوداری کند و شوهر را ملزم به حضور در خانه ای کند که او تعیین می نماید
3- در صورتی که شوهر منزل مناسب با وضعیت زن برای سکونت او پیدا نکند، در این صورت زن می تواند به خانه شوهر نرود
4- هر گاه زن برای انچام تکلیف واجب، اجازه بیرون رفتن از منزل از شوهر بخواهد و شوهر اجازه ندهد زن می تواند بدون رضایت و اجازه مرد از منزل خارج شود
5- خروج زن از منزل به جهت درمان بیماری اش موجب نشوز او نمی شود

پاسخ به پرسش مطرح شده

در رابطه با پرسشی که در مورد برگرداندن زن به خانه شوهر و اجبار بازگشت زوجه مطرح نمودید باید گفت در صورتی که زوجه به علت یکی از موارد فوق الذکر یعنی خوف ضرر بدنی، مالی یا شرافتی، داشتن حق سکونت، متناسب نبودن منزل در شأن زوجه، انجام تکلیف واجب یا درمان بیماری از منزل خارج گردد، نمی توان او را به اجبار به منزل بازگرداند و این موارد جزء عدم تمکین زوجه به حساب نیامده و بنابراین منجر به سقوط حق نفقه ی او نخواهند شد.

بنابراین اگر ضرب و جرح زوجه توسط شما اثبات شده باشد، او به موجب ماده 1115 قانون مدنی اجازه دارد در منزلی جداگانه سکونت نماید و دعوای الزام به تمکین توسط شما به دلیل احراز ضرر جانی برای زوجه محکوم به بطلان می گردد.

با این حال، شما می توانید برای برگرداندن زوجه دعوی جدید الزام به تمکین زوجه مطرح نمایید منتها در این دعوا باید رفع خوف ضرر جانی زوجه را به عنوان مدعی اثبات نمایید.

لازم به ذکر است که عدم تمکین زوجه مانع از دریافت مهریه توسط ایشان نخواهد بود.نکته مهم اینکه در عمل نتیجه صدور حکم عدم تمکین اجبار قهری زوجه به بازگشت نیست و کسی ندیده است که زنی را با زور و اجبار فیزیکی به خانه شوهر ببرند؛ در اینجا فقط ضمانت اجرای عدم استحقاق دریافت نفقه اعمال خواهد شد.

_{^{مواد قانونی قابل استناد - ترک منزل مشترک توسط زن}}

ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی
همین که نکاح به طور صحت واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار میشود.

ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی
در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است.

ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی
نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.

ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی
هر گاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظائف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.

ماده ۱۱۰۹ قانون مدنی
نفقه مطلقه رجعیه در زمان عده بر عهده شوهر است مگر اینکه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد لیکن اگر عده از جهت فسخ نکاح‌ یا طلاق بائن باشد زن حق نفقه ندارد مگر در صورت حمل از شوهر خود که در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت.

ماده ۱۱۱۰ قانون مدنی
در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده آنان است (درصورت عدم پرداخت) تامین می گردد.

ماده ۱۱۱۱ قانون مدنی
زن میتواند در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد.

ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی
زن باید در منزلی که شوهر تعیین میکند سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.

ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی
اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی و یا مالی یا شرافتی برای زن باشد زن میتواند مسکن علیحده اختیار کند‌ و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر‌عهده شوهر خواهد بود.

ماده ۱۱۱۶ قانون مدنی
در مورد ماده فوق مادام که محاکمه بین زوجین خاتمه نیافته محل سکنای زن به تراضی طرفین معین می‌شود و در صورت عدم ‌تراضی محکمه با جلب نظر اقربای نزدیک طرفین منزل زن را معین خواهد نمود و در صورتی که اقربایی نباشد خود محکمه محل مورد اطمینان را‌ معین خواهد کرد.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما : سرکار خانم داوودی