امکان گرفتن طلاق زن بدون رضایت مرد

_{^{پاسخ – آیا زن می تواند به درخواست خانواده اش بدون رضایت مرد طلاق بگیرد ؟}}

طلاق در اصطلاح حقوقی عبارت است از انحلال رابطه زناشويی در عقد نكاح دائم.

طلاق گاهی اوقات از طرف مرد درخواست می شود كه در ايـن صـورت، دليـل خاصـي لازم ندارد و با رعايت تشريفات مقرر در قانون گواهی عدم امكان سازش صـادر و در دفترخانـه، صـيغه طلاق جاری می شود.

گاهی طلاق از طرف زوجه درخواست می شود كه در اين مورد، نياز به ارائـه دلايل قانونی می باشد و در صورت وجود اين دلايل، دادگاه زوج را ملزم به طلاق زوجـه مـی كنـد.

_{^{موارد تقاضای طلاق زن از دادگاه}}

_{^{خودداری يا عجز شوهر از پرداخت نفقه}} 

نفقه عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث‌البیت و تمامی نیازهای متعارفی و متناسب با وضعیت زن با در نظر گرفتن درجه استطاعت انفاق کننده. در عقـد دائـم، نفقـه زن بـه عهده ی شوهر است. با استنکاف مرد از دادن نفقه، و پس از صدور حكم انفاق از سوی دادگاه و صدور اجراييـه و متعاقـب آن عـدم اجرای آن توسط شوهر، با درخواست طلاق از سوي زن، با حكم دادگاه شـوهر مجبـور بـه طـلاق زوجه می شود.

لازم به ذکر است که تكليف دادن نفقه، از تاريخ نكاح شروع می شود، هرچند كه در اثر عواملی همچون نـشوز يـا طـلاق پـيش از نزديكـی، ممكـن اسـت تمـام يـا بخـشی از آن تكـاليف از بـين برود. بنابراین، در صـورت عـدم پرداخـت نفقـه از سـوی شـوهر، زن ميتواند از طريق طرح شكايت كيفری يا تقديم دادخواست حقوقی براي نفقه اقدام كنـد و چنانچـه در هر يک از اين دعاوی، حكم به نفع زوجه صـادر و قطعـی شـود، دادگـاه بـه اسـتناد آن حكـم، مبادرت به صدور حكم طلاق به نفع زوجه می نمايد.

_{^{عسر و حرج زن}}

 بر اساس ماده 1130 قانون مدنی، زن درصورت دچار شدن بـه عـسر و حـرج، اجـازه طـلاق خواهد داشت. به موجب تبصره همین ماده، عسر و حرج موضوع اين ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعيتی كه ادامه زنـدگی را براي زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشكل باشد؛ موارد ذيل در صورت احراز توسـط دادگاه صالح، از مصاديق عسر و حرج محسوب می گردد:
1- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه
2- عتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است: 
3- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر
4- ضرب و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد
5- ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه‌ی صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید
لازم به ذکر است که موارد اشاره شده در اين ماده از باب تمثيـل بـوده و معيـار تـشخيص عـسر و حـرج زن تركيبـی از معيار شخصی و نوعی است، بدين معنا كه يک زن متعارف در شرايط زن مـدعی، معيـار سـنجش قرار می گيرد. همچنین، تمامی موارد مورد درخواسـت بايـد نزد قاضی رسيدگی كننده به اثبات برسد. بنابراین، به قاضی اختيار داده شده است كه وقتی زن بر اساس وضعيت اجتماعی و فردی و سياسی كه حائز آن است، مرد موجب سختی شرايط زندگاني او شود، بتواند خود را از ايـن وضعيت برهاند.
در توضیح بندها باید گفت چنانچـه غيبـت شـوهر موجه تشخيص داده شود، زن نمی توند به استناد آن درخواست طلاق دهد. همچنین زوجه بايد اثبات نمايد اعتياد شوهر به اساس زندگي زناشويي خلـل وارد آورده و از طرفـی، امكـان ترک اعتياد توسط شوهر وجود ندارد. در توضيح بند سوم تبصره الحاقی، اين نكته لازم است كه قانون گذار در مقام بيـان، صـرف صدور حكم قطعی را مبنای حكم طلاق دانسته و استفاده از مرخصی در طـول مـدت حـبس و يـا آزادی مشروط، مانعی جهت صدور حكم طلاق نمی باشد. 
مطلب ديگری كه درباره مصاديق عسر و حرج مذكور در ماده 1130 قانون مدنی، قابـل ذكـر است، اين است كه بسياری از اين موارد جزء شروط ضمن عقد نكاح نيز می باشد و در عقد نكاح دائم كه به ثبت رسيده باشد، مرد ضمن عقد نكاح در بسياری از اين موارد به زن وكالت داده اسـت كـه در صورت تحقق يكی از آن موارد، درخواست طلاق كند.

^{_{غيبت شوهر}}

از جمله مواردی كه زن با اثبات آن، می تواند تقاضای طلاق نمايد، مـورد غائـب مفقـودالاثر می باشد. غائب مفقودالاثر كسی است كه از غيبت او مدت بالنسبه مديـدی گذشـته و از او بـه هـيچ وجه خبري نباشد. به موجب ماده 1029 هرگاه شخصي چهار سال تمام غايب مفقـودالاثر باشد، زن او می تواند تقاضای طلاق نمايد و در اين صورت با رعايت ماده 1023 ،حاكم او را طلاق می دهد. براساس ماده 1023، دادگاه وقتی حكم طلاق را صادر می نمايد كه پس از تقاضای زن سه دفعه متوالی هركدام به فاصله يک ماه در يكی از جرايد محل و يكی از روزنامه های كثيرالانتشار تهـران آگهی نمايد، آنگاه يک سال از تاريخ اولين انتشار آگهی گذشته و از غايب خبری به دست نيايد.

^{_{وكالت زن در طلاق}}

معمولاً در زمان انعقاد عقد نكاح، زن در مواردی از مرد وكالت در طلاق را اخذ مـی نمايـد كه اين امر يا در ضمن عقد نكاح و يا به صورت مستقل اتفاق می افتد تا در صورت وقوع هريک از موارد تصريح شده در عقدنامه، او وكيل در طلاق خود باشد تا بـد ين وسـيله بـه دادگـاه مراجعـه و تقاضای طلاق نمايد. در ازدواج های دائمی كه به ثبت می رسد، معمولاً مرد در 12 مورد به زن خود وكالـت بـا حـق توكيل می دهدكه با تحقق يكي از شروط 12 گانه مـذكور، خـود را مطلقـه نمايـد. از جملـه شـروط مذكور، غيبت شوهر به مدت 6 ماه يا بيشتر، ارتكاب جرمی كـه مخـالف مـصالح خـانوادگی باشـد، انتخاب همسر دوم از سوی زوج و اعتياد شوهر به مواد مخدری است كه مضر به مصالح خانوادگی باشد. البته بايد توجه داشت كه هر شرطی می توان درعقدنامه نمود منتها شرطی معتبر است كه مخالف مقتـضای ذات عقـد، شـرع و قواعـد آمره نباشد. 

^{_{مواد قانونی قابل استناد در خصوص طلاق زن بدون رضایت شوهر}}

ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی 
در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است.
ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی
نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.
ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی
هر گاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظائف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.
ماده ۱۱۰۹ قانون مدنی
نفقه مطلقه رجعیه در زمان عده بر عهده شوهر است مگر اینکه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد لیکن اگر عده از جهت فسخ نکاح‌ یا طلاق بائن باشد زن حق نفقه ندارد مگر در صورت حمل از شوهر خود که در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت.
ماده ۱۱۱۱ قانون مدنی
زن میتواند در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد.
ماده ۱۱۱۲ قانون مدنی
اگر اجراء حکم مذکور در ماده قبل ممکن نباشد مطابق ماده ۱۱۲۹ رفتار خواهد شد.
ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی
در عقد انقطاع زن حق نفقه ندارد مگر اینکه شرط شده یا آنکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.
ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی
طرفین عقد ازدواج میتوانند هر شرطی که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند مثل اینکه شرط شود هر گاه شوهر زن دیگر بگیرد یا درمدت معینی غائب شود یا ترک انفاق نماید یا بر علیه حیات زن سوء قصد کند یا سوء رفتاری نماید که‌ زندگانی آن ها با یکدیگر غیر قابل تحمل شود زن وکیل و وکیل در توکیل باشد که از اثبات تحقق شرط در محکمه و صدور حکم نهائی خود را مطلقه‌ سازد.
ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی
در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجراء حکم محکمه و الزام او بدادن نفقه زن می‌ تواند برای طلاق به حاکم ‌رجوع کند و حاکم شوهر او را اجبار به طلاق مینماید ‌همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه.
ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی
در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنان چه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.
تبصره (۱۳۸۱/۴/۲۹) - عسر و حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه‌ی زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر و حرج محسوب می‌گردد:
۱- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
۲- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است.
۳- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
۴- ضرب و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
۵- ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه‌ی صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.
ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی
مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید.
تبصره زن نیز می تواند با وجود شرایط مقرر در مواد (۱۱۱۹)، (۱۱۲۹) و (۱۱۳۰) این قانون، از دادگاه تقاضای طلاق نماید.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما : سرکار خانم داوودی